MK

W postępowaniach sądowych, poza sędziami będącymi ekspertami od prawa materialnego i procesowego, uczestniczą często inni eksperci – biegli wydający opinie. Zgodnie z art. 278 kpc w wypadkach wymagających wiadomości specjalnych sąd może zasięgnąć opinii biegłych. W praktyce rzetelna opina biegłego staje się podstawą rozstrzygnięcia w zakresie wiedzy eksperckiej, ma więc wiodące znaczenia dla ostatecznego kształtu rozstrzygnięcia sprawy. Podobnie jest w arbitrażu, w którym eksperci są specjalistami doradzającymi stronom lub arbitrowi.

Także w mediacji zdarza się, że wypracowanie ugody wymaga wiedzy nie tylko prawnej, ale także specjalistycznej. Trudno wymagać, by mediator był ekspertem w każdej dziedzinie, której dotyczyć może postępowanie mediacyjne. Mediator ma być ekspertem od mediacji – szeroko rozumianych technik mediacyjnych i procedury mediacyjnej. Jaka jednak powinna być rola innego niż mediator eksperta w mediacji, by zapewnić prawidłowy przebieg mediacji i poprawną merytorycznie ugodę?

Z punktu widzenia przepisów prawa powszechnego nie ma przeszkód by w mediacji uczestniczyli eksperci, posiadający wiedzę specjalistyczną, której nie ma mediator.

Czy jednak ekspert powinien uczestniczyć w posiedzeniach mediacyjnych, czy wystarczy zapewnienie jego „dostępności” choćby rozumianej jako gotowość do udzielenia bieżącej opinii (np. on line)? W których posiedzeniach powinien uczestniczyć ekspert – wspólnych czy na osobności? Jak rozwiązać problem rozliczenia się z ekspertem za udział w posiedzeniach?

Wreszcie czy mediator powinien służyć wiedzą ekspercką mediatorowi czy też mediator zapewnia „dostępność” mediatora dla stron, a jeśli tak, to na jakich warunkach? Czy mediator może współpracować z wybranym przez siebie ekspertem i korzystać z jego wsparcia, jako członka zespołu mediatora ( ośrodka mediacyjnego) nie narażając się na zarzut ograniczenia wolności stron do wyboru własnych ekspertów? Czy okoliczność, że ekspert jest członkiem zespołu mediacyjnego gwarantuje automatycznie jego bezstronność i neutralność oraz zaufanie stron co do zawartości merytorycznej opinii eksperta?

Nie ulega wątpliwości, że eksperci posiadają wiedzę specjalistyczną o znacznym stopniu szczegółowości, a ich opinie wyrażone w oparciu o tę wiedzę będą raczej stabilne, niż elastyczne. Można wręcz pokusić się o stwierdzenie, że elastyczność biegłego może być odbierana negatywnie – jako brak wiarygodności. Czy wobec tego sztywne stanowisko eksperta jest pożądane w mediacji, która z natury rzeczy powinna cechować się elastycznością?

Na jakim etapie postępowania mediacyjnego powinna pojawić się opinia eksperta, jeśli przyjmujemy założenie, że ekspert wyrazi w niej stanowisko, którego nie będzie skłonny zmieniać – czy zanim strony zaczną pierwsze „przymiarki” do treści porozumienia, czy też kiedy wypracują projekt porozumienia wymagający tylko uzupełnienia o wiedzę specjalistyczną? Czy ekspert powinien uczestniczyć aktywnie w tworzeniu przez strony projektu ugody czy jedynie przekazać swą ostateczną opinię ?

Zadane wyżej pytania nie wyczerpują oczywiście problematyki związanej z uczestniczeniem eksperta w mediacji. Zachęcamy do podzielenia się spostrzeżeniami i opiniami, a na ich bazie przygotujemy zarys modelu, który mógłby być stosowany w mediacji lub … wywołamy dalszą dyskusję.

Marzena Korzeniewska, Agnieszka Grzesiek