MK

Czasem trzeba po prostu usiąść i porozmawiać. I to właśnie stało się 13 listopada w Poznaniu.

Historia tej konferencji zaczęła się w sierpniu tego roku. Wtedy to  grupa przedstawicieli różnych organizacji mediacyjnych postanowiła wspólnie zabrać głos w sprawie ministerialnego projektu UD237 tj. ustawy o mediatorach sądowych, akredytowanych ośrodkach mediacyjnych i Krajowym Rejestrze Mediatorów. Wypracowaliśmy wtedy, w tempie, którego nie powstydziłby się kierowca rajdowy, wspólne stanowisko i skierowaliśmy je do Ministra Sprawiedliwości. Było to dla nas ważne wydarzenie. Okazało się, że tak zróżnicowane środowisko mediatorów i osób działających na rzecz mediacji w Polsce, może współpracować i mówić jednym głosem.

Kiedy opadł kurz bitewny, a pismo powędrowało do adresata, stwierdziliśmy, że warto byłoby spotkać się osobiście, by porozmawiać o mediacji i przepisach prawa. I tak doszło do spotkania w Poznaniu.

Organizatorką spotkania była prof. UAM dr hab. Joanna Mucha – Kierownik Centrum Wsparcia Mediacji przy Wydziale Prawa i Administracji UAM. Konferencja pt. „Mediacja wobec zmian legislacyjnych: szanse, wyzwania, perspektywy” stała się okazją do ważnej wymiany opinii  i miała charakter prawdziwej debaty.

Łódzkie Stowarzyszenie Mediatorów Pactus reprezentowały dwie mediatorki: Marzena Korzeniewska i Bożena Stajniak. W spotkaniu uczestniczył także nasz kolega mediator i adwokat Dariusz Wojnar. Dołączył też do nas online, jako prelegent, sędzia Piotr Chańko – p.o. Koordynatora ds. mediacji w sprawach cywilnych przy Sądzie Okręgowym w Łodzi.

Co się zmieni w mediacji

Na początku konferencji dr Anna Bicz-Kordones przedstawiła uwagi do zmian wprowadzonych ustawą z 5 sierpnia 2025 r.:

– możliwości podpisywania ugód podpisem kwalifikowanym (czyli w formie elektronicznej),

– dostępie mediatorów do sądowego portalu informacyjnego,

– odpowiedzialności finansowej za nieuzasadnioną odmowę przystąpienia do mediacji,

– wprowadzeniu tzw. obligatoryjnej mediacji w sporach budowlanych.

W tym miejscu wypowiedzi panelistów (prof. dr hab. Joanna Mucha, dr Anna Bicz-Kordones, mediator Maciej Tański), jak i głosy z Sali nie brzmiały optymistycznie co do wpływu tych zmian na rozwój mediacji.  

Nastroje poprawił nam mec. Roman Rewald, który zauważył, że chodzi nie tyle o obligowanie stron do mediacji, ile o obligowanie sędziów do kierowania spraw do mediatorów. Przytoczył też ciekawe porównanie do systemu mediacyjnego w USA, gdzie to sędziowie odegrali kluczową rolę w promocji mediacji. Zakładając, że polski wymiar sprawiedliwości pójdzie podobną drogą, warto inwestować w edukację sędziów na temat korzyści mediacji. 

Do pytań o powód wyboru sporów budowlanych do obligatoryjnego kierowania do mediacji odniosła się r.pr. Małgorzata Miszkin-Wojciechowska Wyjaśniła, że spory te stanowią najliczniejszą kategorię  sporów gospodarczych, gdyż w 2023 roku wpłynęło do polskich sądów ponad 10 tysięcy takich spraw. Dodatkowo wzięto po uwagę  ogromne wartości przedmiotów sporu i kolosalne koszty związane z opiniami biegłych. Stąd wziął się pomysł, by  spróbować nakłonić sądy do kierowania tych spraw do mediacji. Czekające nas zmiany w prawie z perspektywy sądów przedstawił Pan sędzia Piotr Chańko.

Marzenia o przyszłości mediacji 

Każdy uczestnik konferencji miał możliwość podzielenia się swoją perspektywą i marzeniami na temat przyszłości mediacji w Polsce.

Z tej dyskusji wyłoniło się wiele ciekawych wniosków, z których warto wymienić przynajmniej trzy najważniejsze:

– Mediator jako zawód z prestiżem – Mediatorzy coraz częściej apelują o większy szacunek dla swojej pracy, zarówno ze strony stron konfliktu, jak i pełnomocników.

– Ocena pracy mediatorów – temat trudny, który wymaga głębokiego przemyślenia i wskazania kto miałby oceniać mediatora, jakie instytucje powinny zajmować się rozpatrywaniem skarg etc.

– Konsolidacja środowiska – uczestnicy konferencji zgodnie uznali, że mediacyjne środowisko powinno działać razem – różnorodność jest wartością, z której należy skorzystać. Warto zaznaczyć, że pojawiające się stwierdzenie „jesteśmy skłóceni” zgrabnie przeformułowała dr Magdalena Grudziecka na pozytywne „jesteśmy różnorodni”. Mówienie o „skłóconym środowisku” to nadużycie, gdyż  mamy prawo do różnych opinii a to, że różnimy się jest normalne, wręcz piękne.

Do grona osób, które w szczególny sposób przyczyniły się do rozwoju mediacji w Polsce i podzieliły się swoimi opiniami należy dodać: prof. Ewa Gmurzynska , dr Agnieszka Zemke-Górecka, dr Jerzy Książek, mec. Cezary Rogula, mediator Janusz Kaźmierczak, mediator Jakub Świtluk.

Wnioski

Podczas konferencji towarzyszyła nam refleksja, że tworzący prawo, jak i sądy wciąż nie rozumieją i nie doceniają mediacji. Niedoskonałość przepisów, brak spójnej wizji, niejasne regulacje nie sprzyjają otwartości społeczeństwa i sędziów na mediację.

Kolejny wniosek jest taki, że mediacja to nie tylko rzemiosło. Mediacja wymaga czegoś więcej. Bez pasji i serca do tego zawodu, nie da się utrzymać wysokich standardów i zaangażowania. Do tego potrzebna jest dobrze przemyślana edukacja.

Z satysfakcją przyjęliśmy deklarację kontynuacji działań podejmowanych wspólnie przez środowisko mediatorów. Uczestnicy spotkania wyrazili swoją determinację do pracy na rzecz mediacji, wierząc, że takie wydarzenia, jak to w Poznaniu, są początkiem wspólnego działania, które może pozytywnie wpłynąć na przyszłość mediacji w Polsce. 

Podziękowania

Szczególne podziękowania kierujemy do Pani Profesor Joanny Muchy za zaproszenie tak zacnego grona panelistów i świetną organizację konferencji. Poznańska konferencja wyróżniała się merytoryczną zawartością, na długo zachowamy w pamięci trafne wypowiedzi panelistów oraz ciekawe głosy uczestników. Dziękujemy też za udział i zaangażowanie wszystkim tym, którzy przyczyniają się do rozwoju mediacji w Polsce. Liczymy na kolejne owocne spotkania w tym gronie.

Marzena Korzeniewska, Inga Zajączkowska